Millî şair Mehmet Akif Ersoy ve İstiklal Marşı konusunda tarihî arşiv kayıtlarından faydalanarak 2009 yılından beri çalışma yapan Ayaydın Cebe’nin, ’Hilalin gülümsemesi: İstiklal Marşı’nda tarihsel muğlaklıktan geleceğin kimliğini inşa etmek’ (Smile of the crescent: Constructing a future identity out of historical ambiguity) başlıklı makalesi ve millî marşın 10 kıtasının İngilizce çevirisi Hollanda adresli Die Welt des Islams adlı uluslararası dergide yayımlandı.
Ayaydın Cebe, İstiklal Marşı’nın günümüzde çeşitli çevirilerinin bulunduğunu ancak millî şairin Türkçe metinde yansıttığı duygu ve ifadelerin tam karşılık bulmadığını belirtti.
Marşın çevirisinin üzerinde çalışırken çok sayıda eser inceleyerek karşılık bulabileceği kelimeleri özenle seçtiğini anlatan Ayaydın Cebe konuşmasında, "İstiklal Marşı üzerinde çalışmaya 2009 yılında başlamıştım. İngilizce akademiye hitap eden bir çalışma yapıyordum. İstiklal Marşı’nın iyi bir İngilizce çevirisinin olmadığını gördüm.
Aslında kaynaklar, marşın kabulünün hemen ardından Batı dillerine çevrildiğinden bahsediyor ama elimizde bu konuda bir metin yoktu. 1921 yılı ve hemen sonrası ile ilgili araştırmada ne ABD ne de İngiltere’de marşın çevrildiğine dair bir bilgi bulamadım. Günümüzde bazı çeviriler var ama bunlar, resmî olarak kabul görmüş çeviriler değil. İnternet ortamında karşılaştığımız çevirilerde özellikle bazı anahtar kavramların karşılanmasında soru işaretleri oluşuyor. İstiklal Marşı, zor bir metin tabii ki. Kısmi çeviriler de yapılmış ve bunlarda genellikle bestelenmiş ilk iki kıtayı görüyoruz ya da metin düzyazı olarak aktarılmış. Ehil kişilerce çevrilmediği için bazı sorunlar bulunuyor. Benim yaptığım, marşın bütününün manzum ve uyaklı bir şekilde çevirisi oldu. Marş metninin kendine özgü ritmini İngilizcesinde de korumaya çalıştım. Hem kavramların doğru çevrilmesinde hem de marşın duygu ve anlamının aktarılmasında metne sadık kalmaya çalıştım. İstiklal Marşı’nı konu alan uluslararası çalışmalarda, yabancı ülkelerde Türkiye tarihi ve kültürü ile ilgili verilen derslerde, marşımızın ehvenişer aktarımları yerine bir edebiyat uzmanı tarafından yapılmış çevirisinin iyi bir kaynak olacağını düşünüyorum. İngilizcede daha rahat ve daha doğru anlaşılmasının marş üzerine yapılacak uluslararası çalışmaları özendireceği gibi Türkiye’nin tanınırlığına da hizmet edeceğine inanıyorum” dedi.
Makalesinde, İstiklal Marşı’nın İngiliz dilini kullanan bilim dünyasının aşina olmadığı kabul süreci tartışan, Mehmet Akif Ersoy’un biyografisi, edebî ve ideolojik kimliği hakkında bilgiler veren ve marşın yenilikçi bir bakışla metin çözümlemesini yapan Ayaydın Cebe, Akif’in güçlü bir şair olduğu vurgulayarak, “Siyaseten muğlak bir dönemde, bu muğlaklıktan edebî dehasıyla istifade ederek, modern bir ulus-devletin ihtiyaçlarına cevap veren ve tüm milleti kucaklayan, son derece başarılı bir marş metni kaleme aldığını göstermektedir” diye ifade etti.
