Ankara metrosu, Türkiye'nin başkenti Ankara'da hizmet veren bir metro sistemidir ve EGO Genel Müdürlüğü tarafından işletilmektedir.

İlk hat 1996 yılında açılmış olup Ankara metrosu, Türkiye'de İstanbul'dan sonra ikinci olarak hizmete giren metro sistemidir. Hem toplam hat uzunluğu hem de yıllık yolcu sayısı açısından Türkiye'nin en büyük ikinci metro ağıdır. Ankara metrosu, ilk olarak 30 Ağustos 1996 tarihinde Ankaray (A1 - AŞTİ - Dikimevi Hafif Raylı Sistemi) ile faaliyete başlamıştır. Ardından 28 Aralık 1997'de M1 (Kızılay - Batıkent) Metro Hattı, 12 Şubat 2014'te M3 (Batıkent - OSB-Törekent) Metro Hattı, 13 Mart 2014'te M2 (Kızılay - Koru) Metro Hattı, 5 Ocak 2017'de M4 (Atatürk Kültür Merkezi - Şehitler) Metro Hattı ve 12 Nisan 2023'te ise M4 (Atatürk Kültür Merkezi - Kızılay) Metro Hattı hizmete açılmıştır. Toplamda 57 istasyon bulunan Ankara metrosu, Ankaray (A1) hattı 8,5 km, M1 hattı 14,6 km, M2 hattı 16,5 km, M3 hattı 15,3 km ve M4 hattı ise 12,5 km uzunluğundadır. Ankaray (A1) hattı üzerinde AŞTİ - Söğütözü uzantısı inşa halindedir. M4 (Şehitler - Forum) ve Ankaray (A2 - Dikimevi - Natoyolu) uzantıları ile M2ᴀ (Koru - Yaşamkent), M2ʙ (Koru - Bağlıca), M5 (Kızılay - Atatürk Sitesi), M6 (Gar - Çubuk) ve M7 (Gar - Ovacık (Forum Ankara)) hatlarının yapımı planlanmaktadır. Ankara metrosu, Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Sincan ve Yenimahalle ilçelerinden geçmekte olup gelecekte Pursaklar, Akyurt ve Çubuk ilçelerinden de geçmesi planlanmaktadır.

Ankara, 1970'lerde idari ve siyasi faaliyetlerin yoğunlaşmasıyla birlikte nüfusu hızla artan şehirlerden biri haline gelmiştir. Bu dönemde toplu taşıma hizmetleri büyük ölçüde otobüsler ve dolmuşlar aracılığıyla sağlanmaktaydı. Raylı sistemlere geçme fikri, 1973 yılında dönemin Ankara Belediye Başkanı Ekrem Barlas tarafından ciddi bir şekilde düşünülmeye başlanmıştır.

1972 Ulaşım Etüdü

7 Ekim 1969 tarihinde, Ankara'daki o dönemki sorunlara çözüm bulmak amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. 1972 yılında, toplu taşıma konusunda yapılan ilk ve tek ciddi çalışma olan bir etüt projesi gerçekleştirilmiştir. EGO Genel Müdürlüğü, Fransız Sofretu firmasıyla birlikte bu kapsamlı etüt çalışmasını gerçekleştirmiş ve Ankara'da toplu taşıma ağının yeniden inşası, modernizasyonu ve metro kurulumunu içermiştir. Bu çalışmanın sonucunda, Kavaklıdere-Dışkapı ve Dikimevi-Beşevler olmak üzere iki aşamadan oluşan toplamda 14 km'lik iki metro hattının inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Ancak, DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) projenin tamamen yabancı teknolojiye bağımlılık yaratacağı ve finansman sorunları olduğu gerekçesiyle projeyi geri çevirmiştir. Bu etüt projesi, o zamana kadar Ankara için yapılan en detaylı ulaşım projelerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Daha sonraki yıllarda, idari ve siyasi nedenlerden dolayı benzer titizlikte bir ulaşım projesi önerilmemiştir. Ancak, bu süreçte yerel kaynakların kullanıldığı projeler öne çıkmıştır. 1978-1980 yılları arasında gerçekleştirilen çalışmalarda, Yapı Merkezi adlı yerli bir danışmanlık firmasıyla işbirliği yapılarak Batıkent-Kızılay arasında 25 km'lik bir metro hattının yapılması planlanmıştır. Ancak, proje Ankara'nın kentsel stratejilerine uygun olmaması, diğer toplu taşıma araçlarıyla entegrasyonun eksik olması ve ulaşım dinamiklerinin gerçekçi olmaması nedeniyle eleştirilere maruz kalmıştır. Bu nedenlerle, Mayıs 1980'de başlanan çalışmalar kısa bir süre sonra merkezi hükümet tarafından durdurulmuştur.

İlk metro hattının inşaatı

Daha sonra yönetim değişiklikleri, metro çalışmalarının etüt aşamasının ötesine geçilememesine ve inşaat konusunda somut bir adım atılamamasına neden olmuştur. Ancak, ilk somut adım 6 Şubat 1989'da atılmıştır. Bu tarihte Ankara Büyükşehir Belediyesi, Türk-Kanada Konsorsiyumu olan UTDC-GAMA-Güriş firmaları arasında proje yapım sözleşmesi imzalamıştır. O dönemde yapılan sözleşme, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeline göre metro yapımını içermekteydi. İhalesi Mehmet Altınsoy döneminde gerçekleşen metro projesi, Murat Karayalçın döneminde ihale modelinin değiştirilmesiyle çalışmalarına devam etmiştir. 13 Mayıs 1991'de Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, EGO ve yükleniciler arasında imzalanan bir mutabakat muhtırasıyla YİD modelinden vazgeçilerek anahtar teslim yöntemine dönüşülmüş ve 29 Mart 1993'te inşaat işine başlanmıştır. İnşaatın tamamlanmasıyla birlikte, 28 Aralık 1997 tarihinde Ankara'nın ilk metro hattı hizmete girmiştir.

M2, M3, M4 hatları

Ankara'da ilk metro hattının faaliyete geçmesinden sonra, yeni yerleşim alanlarına ve yoğun nüfuslu bölgelere metro hatları planlanmıştır. Bu doğrultuda Keçiören, Çayyolu ve Sincan bölgelerine üç ayrı metro hattı tasarlanmıştır. Sincan'a gidecek M3 hattının inşaatı 2001'de, Koru istikametine gidecek M2 hattının inşaatı 2002'de ve Keçiören'e gidecek M4 hattının inşaatı 2003'te başlamıştır. Bu metro hatlarının inşaatı, tamamlanması planlanan iki yıl içinde bitirilmesi öngörülmüştü. Ancak, belediyenin yeterli miktarda ödenek ayırmaması nedeniyle inşaatlar durmuş ve şantiyeler uzun süre atıl durumda kalmıştır. 7 Mayıs 2011'de Ankara Büyükşehir Belediyesi, üç metro hattını Ulaştırma Bakanlığı'na devretmiştir.

Ulaştırma Bakanlığı, devralınan metro hatlarının inşaatlarını kısa sürede ihalelerle tamamlamıştır. Yeniden başlayan inşaat çalışmalarında bazı istasyonlar güncel yerleşim birimlerine göre güncellenmiştir. İhalelerin ardından metro inşaatları tamamlanmıştır. M3 hattı 12 Şubat 2014'te, M2 hattı 13 Mart 2014'te ve M4 hattı 5 Ocak 2017'de işletmeye açılmıştır. Şubat 2019'da EGO Genel Müdürlüğü, M1, M2 ve M3 hatlarında aktarmasız bir hizmet sunmak için bu üç hattı M1-2-3 adıyla tek bir hat olarak birleştirmiştir. Ayrıca, 12 Nisan 2023'te M4 hattının AKM-Kızılay uzatması da hizmete girmiştir.

Demiryolu

2023 yılı itibarıyla Ankara metrosu, 57 istasyondan oluşan bir ağ üzerinden hizmet vermektedir. Metro hatları Ankara'nın merkez ilçelerinden geçerken, 5 istasyonu Ankara Çevre Yolu'nun dışında konumlanmıştır.

Ankara metrosu, toplamda 67.4 kilometrelik bir uzunluğa sahip olup, beş hatla hizmet veren dünyanın en uzun 79. metro sistemlerinden biridir. Bazı hatlar hem yer altında hem de yer üstünde seyahat etmektedir. M1 ve M3 hatlarının bazı istasyonları yer üstünde bulunurken, trenler bu istasyonlara yukarıdan erişmektedir. M2 ve M4 hatları ise tamamen yer altından geçmektedir. M1, M2 ve M3 hatlarının son istasyonları birbirleriyle bağlantılıdır. Farklı hatlar olarak belirtilse de, M2 hattının son istasyonu olan Koru'dan M3 hattının son istasyonu olan OSB/Törekent'e aktarmasız geçiş mümkündür. Bu şekilde tren, Ankara'nın merkezi bölgelerinden geçerek büyük bir ters "C" harfi şeklinde yolculuk yapar.

Hatın yaklaşık %31'i yer üstünde bulunmaktadır. Sistemin 17,965 metrelik kısmı aç-kapa sistemiyle, 17,795 metrelik kısmı ise tünel delme yöntemiyle inşa edilmiştir. Tüm trenler sağ yöndeki trafik akışına göre hareket etmektedir.

A1, M1, M2, M3 ve M4 hatları 750 Volt doğru akım üçüncü ray sistemiyle elektriklendirilmiştir.