mutlak yoksulluk nedir

 

TÜİK  periyodik  olarak  2002 yılından  beri düzenli bir  şekilde yaptığı  Hanehalkı  Bütçe  Anketleri  sonuçlarını  esas  alan  AÇLIK  ve YOKSULLUK’la ilgili Analizleri yapıp yayınlamaktadır.

TÜİK’in tanımlamalarına göre;

Yoksulluk;  İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılayamama duru- mudur. Yoksulluğu dar ve geniş anlamda olmak üzere iki türlü ta- nımlayan kurum, Dar anlamda yoksulluğu (AÇLIK), açlıktan ölme ve barınacak yeri olmama durumu olarak ifade etmekte, geniş anlam- da yoksulluğu da gıda, giyim ve barınma gibi olanakları yaşamlarını devam ettirmeye  yettiği  halde  toplumun  genel  düzeyinin  gerisinde kalmak şeklinde tanımlamaktadır.

Uluslararası tanımlamaları esas alan kurum ayrıca Mutlak Yoksulluk ve Göreli Yoksulluğu da tanımlamakta ve bu tanımlama- lara göre ayrıntılı analizlerde bulunmaktadır. Buna göre de;

Mutlak yoksulluk, hanehalkı veya bireyin yaşamını sürdürebi- lecek asgari refah düzeyini yakalayamaması durumudur. Bu neden- le, mutlak yoksulluğun ortaya çıkarılması, bireylerin yaşamlarını sür- dürebilmeleri için gerekli olan minimum tüketim ihtiyaçlarının belir- lenmesini gerektirir. Mutlak  yoksul oranı,  bu  asgari refah düzeyini yakalayamayanların sayısının toplam nüfusa oranıdır.

Göreli yoksulluk ise Bireylerin, toplumun ortalama refah düze- yinin belli bir oranının altında olması durumudur. Buna göre toplu-  “Devlet İstatistik Enstitüsü Eski Başkanı” mun genel düzeyine göre belli bir sınırın altında gelir ve harcamaya sahip olan birey veya hanehalkı göreli anlamda yoksul olarak ta- nımlanmakta ve refah ölçüsü olarak amaca göre tüketim veya gelir düzeyi seçilebilmektedir.

TÜİK, bu tanımlamalara uygun olarak Mutlak yoksulluk, göreli yoksulluk ve uluslararası karşılaştırmalarda kullanılan yoksulluk sı- nırlarını ve bu sınırların altında kalarak yoksul olarak nitelenen fert sayılarını hesaplayarak sonuçlarını kamuoyuna duyurmaktadır.

Çalışmalarda, gıda yoksulluğunun (AÇLIK) temelini teşkil eden olan gıda sepeti Hanehalkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak belir- lenmekte  ve  bu  sepetin  maliyeti  yoksulluğun  sınırı  olarak  kabul edilmektedir. Gıda yoksulluk (AÇLIK) oranı, eşdeğer fert başına tü- ketim harcaması, gıda yoksulluk sınırının altında kalan hanehalkla- rının oluşturduğu nüfusun, toplam nüfus içindeki payı olarak hesap- lanmaktadır.

Fertlerin  gıdanın  yanısıra  gıda  dışı  ihtiyaçları  da  göz  önüne alınarak da YOKSULLUK sınırına ulaşabilmek için gıda dışı mal ve hizmet payının da eklenmektedir. Bu yoksulluk sınırının belirlenmesi amacıyla da toplam tüketimleri gıda yoksulluk  sınırının hemen üs- tünde olan  hanelerin  toplam harcama içindeki  gıda dışı harcama payı belirlenmekte ve bunun sonucunda gıda ve gıda dışı mal ve hizmetleri  kapsayacak  şekilde  yoksulluk  sınırı  hesaplanmaktadır. Gıda ve gıda dışı yoksulluk oranı ise, eşdeğer  fert başına tüketim harcaması,  gıda  ve  gıda  dışı  yoksulluk  sınırının  altında  kalan hanehalklarının  oluşturduğu  nüfusun,  toplam  nüfus  içindeki  payı olarak hesaplanmaktadır.

Eşdeğer  kişi  başına  tüketim  harcaması  medyan  değerinin

%50’si  de  göreli  yoksulluk  sınırı  olarak  tanımlanmakta  ve  Göreli yoksulluk  oranı da, eşdeğer  fert  başına  tüketim  harcaması,  göreli yoksulluk  sınırının  altında  kalan  hanehalklarının  oluşturduğu  nüfu- sun, toplam nüfus içindeki payı olarak hesaplanmaktadır.

TÜİK  Hanehalkı  Bütçe  Anketlerini  kullanarak  2006  yılından itibaren her yıl gelir dağılımı, gelire bağlı yoksulluk, sosyal dışlanma ve diğer yaşam koşulları konularında bilgi derlemeye yönelik “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması“nı uygulamaya koymuştur.

 

 

ile;

Hanehalkı Bütçe Anketi’nden elde edilen gelir dağılımı bilgileri

 

medyaankara.com/haberleri/turkiye" class="tag-link" title=" Son dakika Türkiye haberleri" target="_blank">Türkiye’de  belirli  bir  sürede  yaratılan  kullanılabilir  gelirin,

hanehalkı  ve  fertler  arasındaki bölüşümü  hesaplanmakta,  Zaman içinde yaşam seviyesindeki değişimleri, kentsel ve kırsal alanlar ile farklı sosyo-ekonomik gruplardaki hanehalkları arası gelir eşitsizlik- lerinin analizi yapılmaktadır.

Ayrıca;

·   Bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesine ilişkin politikala- rın belirlenmesine yardımcı olacak veriler derlenmekte,

·   Milli gelir hesaplamalarında kullanılan değişkenler belirlen- mekte,

·   Asgari ücret tespit çalışmaları için ihtiyaç duyulan verilerin derlenmesi

·   Yoksulluk sınırının belirlenmesi vb. diğer sosyo-ekonomik analizler için gerekli veriler elde edilmektedir.

 

Tablo 1- Yoksulluk sınırı yöntemlerine göre fertlerin yoksulluk oranları, TÜRKİYE

Yoksulluk sınırı yöntemlerine göre fertlerin yoksulluk oranları, TÜRKİYE

 
2002
2003
2004
2005
2006
2007(*)
2008
Gıda yoksulluğu (açlık)
1,35
1,29
1,29
0,87
0,74
0,48
0,54
Yoksulluk (gıda+gıda dışı)
26,96
28,12
25,60
20,50
17,81
17,79
17,11
Harcama esaslı

(1)
14,74
15,51
14,18
16,16
14,50
14,70
15,06

 
Yöntemler

Fert yoksulluk oranı (%)

 

 

 

 

 

göreli yoksulluk

 

(1)  Eşdeğer fert başına tüketim harcaması medyan değerinin %50'si esas alınmıştır (*) Yeni nüfus projeksiyonlarına göre revize edilmiştir

2008 Yoksulluk Çalışması Sonuçları, TÜİK

 

Tablo 2- Hanehalkı Büyüklüklerine Göre Açlık ve Yoksulluk Sınırları

 

 

Hanehalkı büyüklüğü

 

 

 

Açlık sınırı (YTL)

 

 

 

 

 

Hanehalkı büyüklüğü

 

 

 

Yoksulluk sınırı - (YTL)

AÇLIK sınırı - YTL

 

 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2002
59
90
113
133
152
170
187
201
215
230
2003
75
113
143
168
192
214
235
253
271
288
2004
81
122
154
182
207
230
253
275
294
315
2005
84
127
161
190
217
242
264
287
306
325
2006
91
138
174
205
235
261
287
311
331
351
2007(*)
105
159
201
237
271
301
331
359
387
404
2008
122
185
233
275
313
350
382
414
446
471
2009(3)
132
201
253
299
340
380
415
449
484
511
 

 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2002
137
208
262
310
353
395
433
466
498
535
2003
186
280
354
417
476
531
582
629
672
714
2004
190
288
363
429
488
543
597
649
692
742
2005
216
327
414
487
557
620
679
737
786
836
2006
244
368
466
549
627
697
766
831
884
938
2007(*)
283
428
540
638
728
809
889
965
1.040
1.088
2008
341
515
651
767
874
976
1.066
1.154
1.242
1.313
2009(3)
365
551
696
820
935
1.044
1.140
1.234
1.328
1.404

 
YOKSULLUK sınırı - YTL

 

 

 

 

Yukarıdaki tablolar Hanehalkı Bütçe Anketlerini esas alan ça- lışmalar  sonucu  Yoksulluk  sınırı  altında  kalanların  oranı  ile  çeşitli büyüklükteki hanehalklarının açlık ve yoksulluk sınırlarını belirleyen maliyetlerdir.

Türkiye’de  ortalama  hanehalkı büyüklüğü  4  kişinin  biraz  üs- tündedir. Bu nedenle 4 kişilik ailenin Açlık ve Yoksulluk Sınırları ile 2003-2005 yılları için Hanehalkı Bütçe Araştırması verileri, 2006- 2007 yılları için de Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçları eşleştirildiğinde görülmektedir ki;

 

Gıda Yoksulluğu (AÇLIK) sınırı altında kalanların oranı tablo 1 de belirtilen oranların çok üzerinde bulunmaktadır.

Bu konuda yaptığımız hesaplar özetle aşağıdaki önemli sonuç- lara dikkat edilmesi gereğini ortaya koymaktadır:

1-   Türkiye genelinde yıllara göre Ailelerin yüzde 9,5-12,5 u açlık, yüzde 29-36’sı yoksulluk sınırının altında bulunmak- tadır.

2-   Kırsal Kesimde yaşayan Ailelerin yüzde 15’e yakını açlık, yüzde 40’dan fazlası yoksulluk sınırının altında bulunmak- tadır.

3-   Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaşayan Ailelerin yüzde 18 e yakını açlık, yüzde 60 a yakını da yoksulluk sınırının altında bulunmaktadır.

 

Tablo 3- TÜRKİYE GENELİ

 

 
2003
2004
2005
2006
2007
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Türkiye
Geneli
Geneli
Geneli
Geneli
Geneli
Dört Kişilik Aile için
 
 
 
 
 
Açlık Sınırı
168
182
190
205
237
Yoksulluk Sınırı
417
429
487
549
638
 
aylık gelir
aylık gelir
aylık gelir
aylık gelir
aylık gelir
1. yüzde 20
269
322
367
362
500
2. yüzde 20
462
570
672
659
858
3. yüzde 20
649
811
961
954
1211
4. yüzde 20
939
1167
1371
1392
1709
5. yüzde 20
2168
2462
2697
2924
3565
 

Açlık ve Yoksulluk Sınırı Altında Kalanların Oranı (%) Yöntem 1

 

 
2003
2004
2005
2006
2007
Açlık Sınırı
12,5
11,3
10,4
11,3
9,5
Yoksulluk Sınırı
36,1
30,1
29
33,3
29,7
 

Bu tabloda hesaplama formülü: (açlık sınırı / en yakın yüzde- likteki gelir x tekabül eden gelir grubu x 100)

 

Açlık ve Yoksulluk Sınırı Altında Kalanların Oranı (%) Yöntem 2

 

 
2003
2004
2005
2006
2007
Açlık Sınırı
6,2
5,7
5,2
5,7
4,7
Yoksulluk Sınırı
23,2
24,3
23,9
26,3
23,9
Bu tabloda hesaplama formülü:  (açlık sınırı - en yakın yüzde- likteki gelir x üst gelir grubu gelir aralığı x 10 + bir alttaki gelir gru- bu x 100)

Yöntem 1’e göre Tablo 1 deki oranlarla farklar AÇLIK SINIRI altında kalanlar için;

2003 yılında yüzde 11, 2004 yılında yüzde 10, 2005 yılında

yüzde 9,5, 2006 yılında yüzde 10,4 ve 2007 yılı için de yüzde 9 dur.

Yöntem 2 ye göre ise bu oranlar sırası ile Açlık sınırı için sıra- sıyla yüzde 5, yüzde 4, yüzde 4,3, yüzde 5, ve yüzde 4,2 dir.

Buna göre en iyimser tahminlerle 2007 yılında açlık sınırı al- tında  kalanlar  toplumun  yüzde  0,48  i  yani  300  bin  civarında  bir kitle değil en az 3 milyona yakın bir kitledir.

 

Tablo 4- KIRSAL KESİM VE GÜNEYDOĞU ANADOLU

 

Dört Kişilik Aile için
2006

Kırsal Kesim
2007

Kırsal Kesim
2006

G.Doğu Anadolu
2007

G.Doğu Anadolu
Açlık Sınırı
205
237
205
237
Yoksulluk Sınırı
549
638
549
638
 
aylık gelir
aylık gelir
aylık gelir
aylık gelir
1. yüzde 20
263
367
224
354
2. yüzde 20
483
623
379
536
3. yüzde 20
699
888
524
729
4. yüzde 20
1020
1246
745
1001
5. yüzde 20
2111
2467
1555
2001

 

Açlık ve Yoksulluk Sınırı Altında Kalanların Oranı (%) Yöntem 1

 

 
2006
2007
2006
2007
Açlık Sınırı
15,6
12,9
18,3
13,4
Yoksulluk Sınırı
47,1
43,1
59,0
52,5
Bu tabloda hesaplama formülü: (açlık sınırı / en yakın yüzde- likteki gelir x tekabül eden gelir grubu x 100)

 

Açlık ve Yoksulluk Sınırı Altında Kalanların Oranı (%) Yöntem 2

  
2006
2007
2006
2007
Açlık Sınırı
7,8
6,5
9,2
6,7
Yoksulluk Sınırı
43,1
40,6
61,1
45,3
Bu tabloda hesaplama formülü: (açlık sınırı - en yakın yüzde- likteki gelir x üst gelir grubu gelir aralığı x 10 + bir alttaki gelir gru- bu x 100)

Aynı kaynağa dayalı çalışmaların eşleştirilmesi sonucu yapılan bütün bu hesaplamalar doğrultusunda Tablo 1’in yeniden gözden geçirilmesinde yarar görüldüğü ortaya çıkmaktadır.